τελειώνουν τα ψέμματα...

Το τέλος του «ελληνικού ονείρου»

Ο κύκλος της δανεικής καλοπέρασης κλείνει οριστικά και ανοίγει εκείνος της ανεργίας και των ακάλυπτων επιταγών
ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ

Η εικόνα είναι γνώριμη και χιλιοπαιγμένη. Ενα νέο ζευγάρι, ντυμένο με τα καλύτερά του ρούχα, ζει τον δικό του «μύθο» σε κάποιο κοσμικό νησί των Κυκλάδων. Αν και μισθοσυντήρητοι, δεν δίστασαν να συνάψουν δάνειο για να αγοράσουν εκείνο το πολυτελές αυτοκίνητο που έβλεπαν στις διαφημίσεις, δεν φοβήθηκαν να πάρουν «διακοποδάνειο» για το θερινό τους ταξίδι, ούτε και λυπήθηκαν τις πιστωτικές τους κάρτες για τα ακριβά τους ενδύματα. Βλέπετε, είναι ακόμη 2002, το κόστος του δανεισμού είναι χαμηλό και ουδείς φοβάται να ανοιχτεί οικονομικά. Η ελληνική κοινωνία ζει τον παροξυσμό του ευρώ, η χώρα επιταχύνει τους δεσμούς της με τον δανεισμό και η κατανάλωση βαφτίζεται... ανάπτυξη! Ηταν η αρχή του ελληνικού easy leaving, που φαίνεται να κλείνει τον κύκλο του.

Ολα αυτά δεν έγιναν ξαφνικά. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η Ελλάδα έδωσε κερδοφόρες μάχες για τη μείωση του χρέους και συμμάζεψε κάπως το «ξεχειλωμένο» ταμείο της. Η φρενίτιδα του Χρηματιστηρίου και οι άντληση δισεκατομμυρίων από επενδυτές και μετόχους δημιούργησαν εντυπωσιακή συγκέντρωση πλούτου σε διάφορες ζώνες της οικονομίας. Περιοδικά και κανάλια επιδόθηκαν σε έναν αγώνα προώθησης συγκεκριμένου lifestyle, επιδοτώντας ουσιαστικά το θυμικό μιας κοινωνίας που άλλαζε κατηγορία και ταχύτητα. Από τους νοικοκυραίους που γέμισαν τις μεγάλες πόλεις από την επαρχία και έχτισαν το «ελληνικό θαύμα», προέκυψε μια νέα γενιά ανθρώπων που πίστεψε ότι η σύγκλιση με την Ευρώπη είχε φτάσει. Οτι, δηλαδή, ακόμη και αν δεν παράγουμε ούτε εξάγουμε όπως οι Γερμανοί ή οι Γάλλοι, μπορούμε να ζήσουμε όπως αυτοί ή και καλύτερα.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, τα γκουρμέ εστιατόρια, τα πανάκριβα κοκτέιλ, τα νέα γυάλινα αρχιτεκτονικά θηρία των Αθηνών, οι σπουδές και τα ταξίδια στο εξωτερικό δημιούργησαν μια ψευδαίσθηση ευμάρειας και οικονομικής μεγέθυνσης στο με γαλύτερο τμήμα του πληθυσμού. Η άλλοτε φτωχή Ελλάδα πίστεψε πραγματικά για μια στιγμή ότι έκανε την υπέρβασή της.

Πρωταγωνιστές πάνω σε αυτό το οικονομικό κρεσέντο δεν ήταν άλλοι από τους μετέχοντες της καθ΄ ημάς μεσαίας τάξης, η οποία συγκροτήθηκε όπως όπως στα χρόνια της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης και κατέστη η αιχμή του δόρατος στα πρώτα χρόνια της παγκοσμιοποίησης.

Η πορεία όμως στη συνέχεια δεν ήταν παρόμοια. Με την πτώση του ολυμπιακού και ποδοσφαιρικού πυρετού του 2004, οι πρώτες αδυναμίες αυτού του μοντέλου άρχισαν να αναδύονται. Επιχειρήσεις κατέρρευσαν ως χάρτινοι πύργοι. Εκλεκτά μέλη άλλοτε πανίσχυρων κλάδων- οι οποίοι στην πιάτσα αναγνωρίζονται με το συνθηματικό «παλιά λεφτά»- ξεκίνησαν να πνέουν τα λοίσθια. Επιφανείς επιχειρηματίες και λογιστές εξαφανίστηκαν νύχτα, κρυπτόμενοι ακόμη στο εξωτερικό, τρώγοντας τα λεφτά που αβγάτιζαν. Η ανεργία επανήλθε δριμύτερη και χτυπά την πόρτα στο 30% των ελληνικών σπιτιών, με ιδιαίτερη προτίμηση κυρίως σε αυτούς που δεν φταίνε: τους νέους. Τα οικονομικά στοιχεία εξηγούν με μια ματιά όλα όσα το πολιτικό σύστημα χρειάστηκε πολλές τετραετίες να παραδεχθεί. Ο δανεισμός των νοικοκυριών εξαπλασιάστηκε την τρέχουσα δεκαετία, ενώ το ίδιο συνέβη με το άνοιγμα των ελληνικών επιχειρήσεων.

Χαρακτηριστικό δείγμα του αδιεξόδου αποτελεί η πορεία των ακάλυπτων επιταγών. Μέσα σε επτά οικονομικά έτη πενταπλασιάστηκαν! Κράτος, νοικοκυριά και επιχειρήσεις ζούσαν όλοι με τα δανεικά. Οι αριθμοί λένε την αλήθεια και προμηνύουν ότι έρχονται αλλαγές. «Το Βήμα» παρουσιάζει σήμερα στοιχεία που δείχνουν τη δραστική αλλαγή στο βιωτικό επίπεδο των Ελλήνων, ενώ απευθύνθηκε σε παράγοντες της αγοράς που γνώρισε μεγάλη άνθηση τα προηγούμενα χρόνια, ζητώντας κυρίως τις προβλέψεις τους για την επόμενη ημέρα.

ΒΗΜΑ